แชร์
สมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นสำหรับบริษัทจำกัด “เรื่องง่าย กลายเป็นเรื่องยาก” หนึ่งใน Pain Point ของเจ้าของบริษัทและผู้ถือหุ้นคือ ไม่เคยทราบเลยว่า สมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นคืออะไร ? ทำไมต้องมี ? มีไว้ใช้ทำอะไร ?
ผู้ถือหุ้นหลายๆ ท่าน จะมีความเข้าใจว่า บัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้น ที่ยื่นไว้กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ (หรือที่เรียกกันว่าแบบ บอจ. 5) ถือเป็นหลักฐานและเป็นข้อมูลชื่อและที่อยู่ของผู้ถือหุ้นโดยถูกต้องแล้ว
ในความเป็นจริงตามกฎหมาย สิ่งที่ผู้ถือหุ้นในบริษัทจำกัดต้องรู้ คือ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ได้วางหลักกฎหมายที่สำคัญเกี่ยวกับสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นไว้ 4 มาตรา และ พระราชบัญญัติกำหนดความผิดเกี่ยวกับห้างหุ้นส่วนจดทะเบียนห้างหุ้นส่วนจำกัด บริษัทจำกัด สมาคม และมูลนิธิ พ.ศ. 2499 อีก 3 มาตรา ตามที่ได้ระบุไว้ด้านท้ายของบทความนี้
สมุดทะเบียนผู้ถือหุ้น กฎหมายกำหนดให้บริษัทจำกัด จัดทำขึ้นเริ่มตั้งแต่วันที่จดทะเบียนบริษัท และให้เก็บรักษาไว้ ณ สำนักงานของบริษัท โดยสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นจะต้องมีรายละเอียดข้อความตามที่กฎหมายกำหนด
ซึ่งวัตถุประสงค์ที่สำคัญคือ การจดแจ้งข้อมูลทุกอย่างของผู้ถือหุ้น ไม่ว่าจะจะเป็นชื่อ ที่อยู่ จำนวนหุ้น ปริมาณหุ้นที่ถือครอง ตลอดจนรายการต่างๆ เช่น บันทึกการเปลี่ยนแปลงข้อมูลของตัวผู้ถือหุ้นเอง หรือของการเปลี่ยนแปลงจำนวนหุ้น การซื้อขาย หรือการโอนหุ้น การจำนำหุ้น ตลอดจนเงื่อนไขต่างๆ ของการห้ามโอนหุ้น (โดยมีเงื่อนไข) หรือเงื่อนไขการโอนหุ้นที่ประสงค์จะแจ้งให้ผู้ถือหุ้นรับทราบเป็นต้น
โดยข้อมูลที่ปรากฏอยู่ในสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นสำหรับบริษัทจำกัด จะถือเป็นข้อมูลที่ถูกต้องและน่าเชื่อถือมากที่สุด โดยหากบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้นที่นำไปยื่นกับกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ มีข้อความขัดหรือแย้งกับสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้น บริษัทจะต้องยึดถือข้อมูลที่ปรากฎในสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นเป็นสำคัญ รวมถึงชื่อและที่อยู่ในการจัดส่งเอกสารเชิญประชุมอีกด้วย ซึ่งจะต้องอ้างอิงข้อมูลที่ถูกต้องและเชื่อถือได้ตามที่กฎหมายกำหนด
ในความเป็นจริงตามสังคม ผู้ถือหุ้นส่วนใหญ่จะไม่ทราบและไม่ได้จัดทำสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นสำหรับบริษัทจำกัดเอาไว้ เพราะจะเข้าใจว่า บัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้น ที่ยื่นไว้กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์นั้น (หรือที่เรียกกันว่าแบบ บอจ. 5) ถือเป็นหลักฐานและเป็นข้อมูลชื่อและที่อยู่ของผู้ถือหุ้นโดยถูกต้องแล้ว
ซึ่งจากบทความนี้ ผู้ถือหุ้นต้องรู้ !! ว่า บริษัทจำกัดต้องจัดทำสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้น เพราะกฎหมายกำหนดให้ต้องจัดทำ ส่วนบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้น ที่ยื่นไว้กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์นั้น ไม่เพียงพอ !! และท่านอาจมีโทษตามที่กฎหมายกำหนด !! บริษัทจำกัดต้องปฏิบัติตามกฎหมาย
• ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 1138 บริษัทจำกัดต้องมีสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้น มีรายการดังต่อไปนี้คือ
(1) ชื่อและสำนัก กับอาชีวะ ถ้าว่ามี ของผู้ถือหุ้น ข้อแถลงเรื่องหุ้นของผู้ถือหุ้นคนหนึ่ง ๆ แยกหุ้นออกตามเลขหมายและจำนวนเงินที่ได้ใช้แล้ว หรือที่ได้ตกลงกันให้ถือว่าเป็นอันได้ใช้ แล้วในหุ้นของผู้ถือหุ้นคนหนึ่ง ๆ
(2) วันเดือนปีซึ่งได้ลงทะเบียนบุคคลผู้หนึ่ง ๆ เป็นผู้ถือหุ้น
(3) วันเดือนปีซึ่งบุคคลคนใดคนหนึ่งขาดจากเป็นผู้ถือหุ้น
(4) เลขหมายใบหุ้นและวันที่ลงในใบหุ้นชนิดออกให้แก่ผู้ถือ และเลขหมายของหุ้นซึ่งได้ลงไว้ในใบหุ้นนั้น ๆ
(5) วันที่ได้ขีดฆ่าใบหุ้นชนิดระบุชื่อ หรือชนิดออกให้แก่ผู้ถือ
มาตรา 1139 สมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นเริ่มแต่วันจดทะเบียนบริษัทนั้นให้รักษาไว้ ณ สำนักงานของบริษัทแห่งที่ได้บอกทะเบียนไว้สมุดทะเบียนนี้ให้เปิดให้แก่ผู้ถือหุ้นทั้งหลายดูได้ในระหว่างเวลาทำการโดยไม่เรียกค่าธรรมเนียมอย่างหนึ่งอย่างใด แต่กรรมการจะจำกัดเวลาลงไว้อย่างไรพอสมควรก็ได้ หากไม่น้อยกว่าวันละสองชั่วโมง
ให้เป็นหน้าที่ของกรรมการที่จะส่งสำเนาบัญชีรายชื่อผู้ที่ยังคงเป็นผู้ถือหุ้นอยู่ทั้งหมดในเวลาที่ประชุม และรายชื่อผู้ที่ขาดจากเป็นผู้ถือหุ้นจำเดิมแต่วันประชุมสามัญครั้งที่แล้วมานั้น ไปยังนายทะเบียนอย่างน้อยปีละครั้ง และมิให้ช้ากว่าวันที่สิบสี่นับแต่การประชุมสามัญ บัญชีรายชื่อนี้ให้มีรายการบรรดาที่ระบุไว้ในมาตราก่อนนั้นทุกประการ
มาตรา 1140 ผู้ถือหุ้นชอบที่จะเรียกให้ส่งมอบสำเนาทะเบียนเช่นว่านั้นหรือแต่ตอนหนึ่งตอนใดแก่ตนได้ เมื่อเสียค่าสำเนาแต่ไม่เกินหน้าละห้าบาท
มาตรา 1141 สมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นนั้น ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นพยานหลักฐานอันถูกต้องในข้อกระทงความบรรดาที่กฎหมายบังคับ หรือให้อำนาจให้เอาลงในทะเบียนนั้น
• พระราชบัญญัติกำหนดความผิดเกี่ยวกับห้างหุ้นส่วนจดทะเบียนห้างหุ้นส่วนจำกัด บริษัทจำกัด สมาคม และมูลนิธิ พ.ศ. 2499
มาตรา 10 บริษัทจำกัดใดไม่มีสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้นตามมาตรา 1138 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มีความผิดทางพินัยต้องชำระค่าปรับเป็นพินัยไม่เกิน 20,000 บาท
มาตรา 11 บริษัทจำกัดใดไม่รักษาสมุดทะเบียนผู้ถือหุ้น หรือเมื่อผู้ถือหุ้นร้องขอไม่เปิดสมุดทะเบียนให้ผู้ถือหุ้นดูตามมาตรา 1139 วรรคหนึ่ง แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มีความผิดทางพินัยต้องชำระค่าปรับเป็นพินัยไม่เกิน 20,000 บาท
มาตรา 26 กรรมการใดของบริษัทจำกัดไม่ส่งสำเนาบัญชีรายชื่อผู้ถือหุ้นและผู้ที่ขาดจากเป็นผู้ถือหุ้น ตามมาตรา 1139 วรรคสอง แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มีความผิดทางพินัยต้องชำระค่าปรับเป็นพินัยไม่เกิน 10,000 บาท
LAS / Legal Advance Solution
ธันย์ธรณ์เทพ แย้มอุทัย
[email protected]